Η Μαστίχα Χίου
Το μαστιχόδενδρο ανήκει στην οικογένεια Pistacia lentiscus L. και φύεται κατά κύριο λόγο στις ακτές της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου και είναι δένδρο αειθαλές.
Καλλιεργείται συστηματικά στο νότιο τμήμα της νήσου Χίου και παράγει την πιο εκλεκτή και μοναδική για τις θεραπευτικές δράσεις φυσική Μαστίχα. Η ρητίνη του μαστιχόδενδρου παράγεται μόνο από τα Μαστιχόνδενδρα της Χίου για άγνωστο μέχρι σήμερα λόγο. Θεωρείτε ότι ο μοναδικός συνδυασμός της ποικιλίας του δένδρου, του εδάφους, του μικροκλίματος, και της τοπολογίας της περιοχής, ότι αποτελούν το βασικό λόγο για την μοναδική αποκλειστικότητα, που διαθέτει αυτή η μικρή γωνιά του πλανήτη.
Η μαστίχα της Χίου είναι ρητινώδης έκκριση του μαστιχόδενδρου.
Είναι μια φυσική, αρωματική ρητίνη, που εκκρίνεται σε σχήμα δακρύων από τον κορμό και τα μεγάλα κλαδιά, λόγο των επιφανειακών τομών που προκαλούνται με αιχμηρά εργαλεία οι μαστιχοπαραγωγοί κατα την διαδικασία αποκομιδής της.
Η φρέσκια ρητίνη παραμένει κάτω από τον θάμνο για μερικές μέρες έως ότου σταθεροποιηθεί υπό την επίδραση των καιρικών συνθηκών, που επικρατούν στη περιοχή την καλοκαιρινή περίοδο (έντονη ξηρασία και ηλιοφάνεια). Το στερεοποιημένο προϊόν συλλέγεται και καθαρίζεται από τους μαστιχοπαραγωγούς.
Η ακριβής σύνθεση της Μαστίχας Χίου δεν είναι ακόμη πλήρως γνωστή.
Η μοναδικότητα της ρητίνης της Μαστίχα Χίου οφείλεται σε μια εξαιρετική ποικιλία 80 και πλέον συστατικών.
Πιο συγκεκριμένα στο φυσικό πολυμερές, σε πτητικά και αρωματικά συστατικά που συνθέτουν το αιθέριο έλαιο, το μαστιχέλαιο, τερπενικά οξέα, φυτοστερόλες, πολυφαινικά μόρια και ένας μεγάλος αριθμός από άλλα δραστικά συστατικά, μερικά από τα οποία απαντώνται στη φύση για πρώτη φορά.
Ο μοναδικός συνδυασμός αυτών των συστατικών δικαιολογεί τις πολλαπλές χρήσεις της Μαστίχας Χίου, τόσο στον τομέα των τροφίμων, όσο και στον τομέα της υγείας και προσωπικής περιποίησης, σε παγκόσμια κλίμακα.
Αναφορές για την χρήση της βρίσκουμε αρχικά στον Ηρόδοτο και σε ιατρικά κείμενα συνταγών, της ύστερης αρχαιότητας, όπου της αποδίδονται πλήθος ευεργετικών ιδιοτήτων.
Σήμερα γνωρίζουμε πολλές από τις ευεργετικές της δράσεις όπως:
– Ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση της κυρίως του ελεανολικου και ολεανολικού οξέος (3-οξοτριτερπένιο)
– Επουλωτική δράση με λύση των φλεγμονών διαφόρων οργάνων όπως από περιοδοντίτιδες, οισοφαγίτιδες, γαστρίτιδες, δωδεκαδακτυλικό έλκος μέχρι τις κολίτιδες και τις αιμορροΐδες.
– Ευστόμαχη δράση, βοηθητικό της διαδικασίας χώνευσής των τροφών, μέσω της αντανακλαστικής έκκρισης σιέλου και γαστρικού υγρού κατά το μάσημα της μαστίχας, αυξάνοντας την κινητικότητας των τροφών και αποκαθιστώντας προβλήματα δυσπεψίας και τυμπανισμού.
– Άλλες δράσεις, αναλγητική, αντιβηχική, ορεξιογόνα, αφροδισιακή, στυπτική, ερυθροποιητική, διουρητική, αποχρεμπτική και αιμοστατικό.
– Η μαστίχα μνημονεύεται ως το παραδοσιακό αντίδοτο έναντι αποστημάτων, ακμής, καρκίνου, έλκους και καρκινωμάτων, κακοήθους φλύκταινας, καρδιοδυνίας, κονδυλώματος, ατονίας, ουλίτιδας, δυσοσμίας του στόματος, λευκόρροιας, μαστίτιδας, φυμάτων και αθηροσκλήρωσης.
Τί έδειξαν οι έρευνες;
Μελέτες ιατρών του πανεπιστημίου του Νόττιγχαμ αναφέρουν ότι ακόμα και σε ελάχιστες δόσεις (1 mg ημέρα για 2 εβδομάδες), η μαστίχα μπορεί να θεραπεύσει το πεπτικό έλκος για το οποίο ευθύνεται το βακτήριο Helicobacter Pylori, λόγω της αντιμικροβιακής της δράσης, ενώ σημαντική είναι και η επίδρασή της στη λειτουργία του ήπατος, καθώς ενεργοποιεί την αποτοξινωτική του δραστηριότητα.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, απορροφάται η χοληστερόλη, της οποίας η συγκέντρωση στο αίμα μειώνεται, με συνέπεια την ελάττωση του κινδύνου καρδιαγγειακών παθήσεων.
Ακόμα, αναφέρονται και διουρητικές ιδιότητες, ενώ σημαντική είναι και η αναστολή της σύνθεσης λευκοτριενίων από τη δράση της μαστίχας.
Άλλη σύγχρονη επιστημονική έρευνα που οδήγησε στην απομόνωση και ταυτοποίηση του ουρσολικού και ολεανολικού οξέος, αποκάλυψε και επιβεβαίωσε ότι πολλές από τις φαρμακευτικές δράσεις της μαστίχας, όπως η αντικαρκινική, ηπατοπροστατευτική, αντιφλεγμονώδης, αντιελκώδης, αντιμικροβιακή (έναντι πλήθους παθογόνων μικροοργανισμών όπως σταφυλόκοκκων και σαλμονέλας), αντι-υπερλιπιδαιμική και αντι-ιική της δράση, μπορούν να αποδοθούν κυρίως στο ουρσολικό οξύ, αλλά και στο ισομερές του, ολεανολικό οξύ.
Χρήσεις
Στοματική υγιεινή
Συνηθισμένη χρήση της μαστίχας είναι η σύνδεσή της με την υγεία της στοματικής κοιλότητας. Είναι κατάλληλη για την παρασκευή οδοντόκρεμας (Epitomae 2.26), προσφέρει καθαρή αναπνοή και εκλύει την περιττή υγρασία του στόματος (Αέτιος 3.141).
Μάλιστα, έχει αποδειχθεί πως η προσθήκη φυσικής μαστίχας Χίου σε οδοντόκρεμες, διαλύματα πλύσης και αποσμητικά στόματος οδηγεί στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος των ιστών μεταξύ των δοντιών και των ούλων, δρώντας έτσι ενάντια στο σχηματισμό πλάκας και άλλων περιοδοντικών παθήσεων.
Ο μηχανισμός δράσης περιλαμβάνει την αντίδραση των συστατικών της μαστίχας με τους πολυμορφικούς πυρήνες των κυττάρων στην περιοχή της στοματικής κοιλότητας, προκαλώντας τη συσσώρευση λευκών αιμοσφαιρίων .
Ενίσχυση της τριχοφυΐας
Στη σύγχρονη κοσμετολογία, το μαστιχέλαιο, λόγω του ουρσολικού οξέος και του ισομερούς του, ολεανολικού οξέος, χρησιμοποιείται σε σκευάσματα που προορίζονται για την ενίσχυση της τριχοφυίας και την προστασία από ερεθισμούς του τριχωτού της κεφαλής.
Στα καλλυντικά
Επιπλέον, οι εταιρείες καλλυντικών και αρωμάτων χρησιμοποιούν το μαστιχέλαιο, σαν αιθέριο έλαιο που είναι, στην παρασκευή αρωμάτων και κρεμών προσώπου, καθώς το ουρσολικό οξύ, μεταξύ των άλλων, αποκαθιστά τις δομές κολλαγόνου και την ελαστικότητα του δέρματος, μειώνοντας έτσι το χρόνο γήρανσής του.
Στην κουζίνα
Ακόμα, η μαστίχα χρησιμοποιείται στη ζαχαροπλαστική ως πρόσθετη ύλη στην Παρασκευή μεγάλου αριθμού γλυκών, ζαχαρωτών και αρωματικών αρτοσκευασμάτων, ενώ στη μαγειρική προσδίδει διακριτικό άρωμα στο κρέας, το τυρί ή και ως μπαχαρικό.
Στην ποτοποιία
Χρησιμεύει στην παρασκευή λικέρ και ούζου, καθώς με την προσθήκη μαστίχας το ποτό αποκτά το άρωμά της και περιορίζεται η βλαπτική δράση της αλκοόλης. Τέλος, η μαστίχα αποτελεί ιδανικό συντηρητικό τροφίμων, καθώς εμποδίζει την ανάπτυξη βλαβερών μικροοργανισμών σε αυτά, όπως Salmonella enteritidis, Staphylococcus aureus, Pseudomonas fragi, Candida albicans κ.α..
Αντιοξειδωτική δράση
Η βιολογική δράση της μαστίχας Χίου έχει εκτιμηθεί σε έρευνες in vitro σχετικές με την ικανότητα αναστολής της οξείδωσης της LDL (κακή χοληστερόλη), όπου και παρουσιάζει τη μεγαλύτερη αντιοξειδωτική δράση σε σχέση με άλλες ρητίνες και κόμμεα, άρα και μεγαλύτερη προστασία του καρδιαγγειακού συστήματος.
Η προστασία της LDL (κακή χοληστερόλη) από οξείδωση που οδηγεί στη μείωση αποτιθέμενης χοληστερόλης στους ιστούς και επακόλουθα στην ελάττωση του ρυθμού παραγωγής αθηρωματικής πλάκας, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιοπαθειών αλλά και ορισμένων μορφών καρκίνου.
Η μαστίχα της Χίου αποτελεί μια πραγματικά μοναδική τροφή και μια παγκόσμια μοναδικότητα, αφού η μόνη περιοχή στον πλανήτη που μπορεί να ευδοκιμήσει η καλλιέργεια της είναι η Χίος. Η παγκόσμια ζήτηση υπερβαίνει την εγχώρια παραγωγή γεγονός που αποτιμάτε και στην τιμή του προϊόντος.
Συμπερασματικά είναι εμφανές ότι η καθημερινή μας διατροφή μπορεί και πρέπει να εμπλουτισθεί από την χρήση της, διότι θα αποτελέσει βασικό συστατικό υγείας και ευζωίας.
Υπεύθυνος άρθρου
Χάρης Βρανάς
Φαρμακοποιός