Squid game : Γιατι η συγκεκριμένη σειρά “σπάει” ταμεία

Η κορεατική σειρά Squid Game που παρουσιάζει με σκληρό τρόπο μέχρι ποιο σημείο μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος για το χρήμα έχει γίνει το θέμα συζήτησης των ημερών. Έχει σπάσει ρεκόρ τηλεθέασης και κονταροχτυπιέται στην κυριολεξία με τις λαμπερές Χολυγουντιανές σειρές.

Αν δεν το έχετε δει – γεγονός μάλλον απίθανο – πρόκειται για μια ιστορία όπου οι παίκτες μπαίνουν στο παιχνίδι για να ανακαλύψουν με σοκαριστικό τρόπο πως όποιος χάνει, σκοτώνεται.

Τι είναι αυτό όμως που κάνει αυτή τη σειρά να μπαίνει καθημερινά σε άπειρα σπίτια σε παγκόσμιο επίπεδο; Η Αναστασία Καρκάνη, Καθηγήτρια Κλινικής Ψυχολογίας Sigmund Freud University SFU, Παρίσι, & Πρόεδρος Εταιρείας Ψυχολογικής Ψυχιατρικής Ενήλικου & Παιδιού Ε.Ψ.Ψ.Ε.Π μοιράζεται μαζί μας τις σκέψεις της σχετικά με τους λόγους που η συγκεκριμένη σειρά έγινε η νούμερο ένα σειρά του Νέτφλιξ !

“Πρόσφατα ήρθε στις οθόνες μας μια σειρά φαινόμενο όπου το σημαντικότερο ίσως για αυτήν είναι να  αναρωτηθεί  κανείς ποιοί είναι  οι λόγοι της τεράστιας απήχησης αυτής της νοτιοκορεάτικης σειράς. Για κάποιους αναλυτές είναι μια ακραία κινηματογραφική  αποτύπωση μιας αδηφάγας κοινωνίας  ίσως με κάποιο πολιτικό πρόσημο και μιας  ακραίας   ανθρώπινης τάσης  για κέρδος  χωρίς όρια. Αναμφισβήτητα η κοινωνικοοικονομική κατάσταση σε πολλές χώρες προσομοιάζει με αυτή πού περιγράφεται στη σειρά όπου άνθρωποι εξαθλιώνονται κοινωνικά και οικονομικά μα πάνω απ΄ όλα ηθικά. Οδηγούνται στην απόγνωση. Θα μπορούσε να είναι και μια πρόκληση των ορίων  με τις δυνάμεις του κακού να περιχαρακώνουν μια ζωή όμοια με την κόλαση του Δάντη που κανείς δεν θέλει να ξαναγυρίσει. Ο χρόνος αποκτά την σχετικότητα που προσφέρει μια ζωή γεμάτη ανέχεια  που πασχίζει μάταια να βρεί αξιοπρέπεια.

Εδώ λοιπόν ίσως θα πρέπει να αναζητήσουμε κάποιες απαντήσεις  στις ερμηνείες των Θεωριών Κινηματογράφου (FilmTheory) είτε αυτές που αφορούν τον δημιουργό (Αuteur Theory) είτε το  ευρύτερο εννοιολογικό πλαίσιο γύρω από αυτές..

Οι βασικοί θεμελιωτές του σουρεαλισμού όπως ο Andre Breton υποστήριζε ότι μια ταινία δεν είναι παρά ένα μέσο για να εμπλακεί το υποσυνείδητο στη συζήτηση. Αντίστοιχα η ψυχαναλυτική θεωρία  υποστηρίζει πως η αναπαράσταση της φαντασίας μιας ταινίας αποκαλύπτει το υποσυνείδητο του θεατή.

Δεν είναι όμως εξίσου πρόκληση και για τον θεατή η αλληλουχία των ταυτίσεων που προκύπτουν;

Ένα φιλμ προφανώς έχει ένα ιδεολογικό πλαίσιο, μέσα από το οποίο σχηματίζεται η πραγματικότητα που προβάλλει. Ωστόσο θεωρητικοί και φιλόσοφοι σαν τον Jean-Lοuis Baudry, υποστηρίζουν ότι επιδρά στις αναπαραστάσεις του υποκειμένου σε ένα βαθύτερο επίπεδο. Η αλήθεια όμως είναι ότι ο κίνδυνος  που ελλοχεύει για έναν παθητικό θεατή  είναι μεγάλος και δεν είναι άλλος από το να μην μπορεί να διακρίνει το όριο μεταξύ κινηματογραφικού  κόσμου  και του πραγματικού. Σε κάθε περίπτωση όμως η ταινία δύναται   να μορφοποιήσει την συνείδηση του θεατή.

Στην συγκεκριμένη περίπτωση το μοντέλο μιας κοινωνίας χωρίς οίκτο, απειλητικής, που μπορεί να καταβροχθίσει το κάθε μέλος της ανελέητα ανά πάσα στιγμή, μάλλον κλονίζει το αίσθημα εμπιστοσύνης του ίδιου του ανθρώπου, στην ανθρώπινη φύση. Με το πέρασμα των δεκαετιών κάτω από την ομπρέλα των Ψυχαναλυτικών θεωριών κινηματογράφου συγκεντρώθηκαν και έδωσαν την δική τους ερμηνεία και άλλες όπως η Μαρξιστική, η Φεμινιστική, του Δημιουργού κλπ.

Ένας από τους σημαντικότερους μελετητές του χώρου, ο Μetz  στο κείμενό του Le Signifié Imaginaire (1975)  επισημαίνει ότι το θέατρο δεν διαθέτει τη φαντασιακή όψη του κινηματογράφου οπότε οι δυνατότητες ταυτίσεων και προβολών στο θεατή είναι εντονότερες και δίνει τη δυνατότητα στο θεατή να «επενδύσει» κατά το δοκούν στις φαντασματικές μορφές της οθόνης. Στο ίδιο κείμενο ο Μetz αναφέρεται στην ταύτιση του θεατή όχι μόνο με τους χαρακτήρες αλλά και τα δρώμενα της οθόνης (δευτερεύουσες ταυτίσεις). Και εδώ προκύπτει το ερώτημα που δεν πρέπει να προσπεράσουμε «Πως άραγε επεξεργάζεται την βαναυσότητα που εκτυλίσσεται ή την ψυχική δυσανεξία στην εξουσία ο θεατής;

Κλείνοντας λοιπόν ίσως θα άξιζε τον κόπο να αναλογιστούμε μήπως η ίδια η πράξη της θέασης τελικά ενεργοποιεί  στο θεατή τη θέση του επιθυμούντος υποκειμένου και καταλήγει να  αφαιρεί κάθε ίχνος αθωότητας μιας τέτοιας προσομοίωσης;”